Fascia: wat is het en wat moet je ermee?

Fascia, het klinkt een stuk sexyer dan bindweefsel, maar in feite is het precies hetzelfde. Misschien heb je binnen de yoga al weleens gehoord van myofascial release: een techniek om het bindweefsel te masseren. Aandacht voor fascia lijkt steeds belangrijker te worden en dat is niet voor niks.

Maar eerst even naar het begin. Wat is fascia of bindweefsel nu eigenlijk? Fascia is een soort kleverig web dat alle onderdelen van het menselijk lichaam aan elkaar verbindt. Ons bindweefsel is een fascinerend systeem dat zorgt voor bescherming, heling, kracht en gevoel in het lichaam. Het geeft je lichaam vorm.

Als je wel eens kipfilet hebt gesneden dan is het je wellicht weleens opgevallen dat er een soort wit kleverig stretchy goedje tussen de verschillende delen van de kip zit. Geen hele smakelijke beschrijving, sorry, maar het geeft wellicht een beeld van hoe ons bindweefsel eruit ziet. Want ons lichaam wordt door zo’n zelfde soort goedje aan elkaar gehouden.

Drie lagen van fascia

Om het nog even wat ingewikkelder te maken: fascia bestaat uit drie verschillende lagen. De eerste laag is superficial fascia, oftewel de oppervlakkige laag van ons bindweefsel. Dit is in feite de diepste laag van onze huid en is te vinden in bijna alle gebieden van het lichaam. Superficial fascia omringt organen, klieren en het neurovasculaire systeem (hersenen, zenuwstelsel en hart- en vaatstelsel). Bovendien is het een soort opvulling op plaatsen waar het lichaam als het ware ruimte over had. Deze laag bepaalt de vorm van het lichaam. Op de meeste plekken slaat het oppervlakkige bindweefsel water en vet op. Deze laag van bindweefsel is visco-elastisch, dat betekent dat het na bepaalde veranderingen in het lichaam (bijvoorbeeld na een zwangerschap) weer terug kan vormen naar de oorspronkelijke vorm.

De tweede laag is deep fascia. Dit wordt ook wel myofascia genoemd. Dit is een dieper gelegen laag bindweefsel wat zich rondom spieren en spiercellen bevindt. Deze laag is vrij dicht. Er is niet veel bloedtoevoer naartoe, maar bevat wel veel zintuigelijke receptoren. Hierdoor is het extra gevoelig. Als je een diepe wond hebt die door deze laag heen gaat of als je bijvoorbeeld een spier verrekt dan zul je dat vanwege de fascia extra goed merken. Het geeft signalen aan je lichaam af om aan te geven dat er iets niet in orde is.

Tot slot heb je de visceral fascia. Deze bindweefsel laag vind je rondom de organen en zorgt ervoor dat de organen netjes op hun plek blijven zitten. Deze bindweefsellaag is niet zo stretchy als de andere soorten fascia.

Waarom moet je aandacht besteden aan je fascia?

Je bindweefsel is een onderdeel van je zenuwstelsel. Je zenuwstelsel is een complex netwerk van cellen dat informatie kan opnemen en verwerken. Dit netwerk zorgt ervoor dat er informatie van delen in het lichaam naar het hersenen gestuurd worden en omgekeerd. Pijn is bijvoorbeeld een onderdeel van deze communicatie. Hiermee geeft je lichaam het signaal af dat er iets niet in orde is. Het sympathische deel van je zenuwstelsel zet aan in tijden van stress en opwinding en het parasympatische deel bespaart energie en middelen tijdens ontspanning. Het is belangrijk om dit goed in balans te hebben.

Myofascial release is een massage techniek waarmee je je fysiek richt op je spieren en bindweefsel. Maar bovenal is het een krachtige techniek voor communicatie met het zenuwstelsel. Het zorgt voor loslaten, ontspanning en kan daarmee pijn verlichten en zorgen dat je soepeler kunt bewegen. De bindweefselmassage is als het ware een kleine “reset” voor het lichaam. Pijn en stijfheid is in feite een gevoel van het zenuwstelsel en kan door middel van myofascial release beïnvloedt worden. Het vergroten van de bewegingsvariabiliteit wordt beschouwd als een van de beste manieren om chronische pijn te verminderen.

Hoe zorg je voor je bindweefsel?

Er zijn een paar manieren om te zorgen voor soepel bindweefsel. Door stress, langdurig zitten in de verkeerde houding, slapen op een slecht matras, of als gevolg van bijvoorbeeld een operatie kan het voorkomen dat je bindweefsel zich gaat verkleven. Dit kan pijnlijk zijn en ook invloed hebben op andere delen van het lichaam, het is immers allemaal met elkaar verbonden.

yin yoga

Yoga is een goede manier om je bindweefsel uit te rekken. Vooral yin yoga is hiervoor geschikt, omdat de focus hierbij niet ligt op krachtopbouw, maar op het rekken en strekken van je spieren en bindweefsel. Bindweefsel reageert op langdurig rekken en strekken van een bepaald gebied. Daarom worden bij yin yoga de asana’s (houdingen) langer vastgehouden. Vaak wel 3-5 minuten. Hierdoor wordt het weefsel gestimuleerd. Probeer bijvoorbeeld eens deze Slow Down yoga les.

Massage

Regelmatig een bindweefselmassage boeken kan ook een goede manier zijn om je bindweefsel los en soepel te houden. Bij een bindweefselmassage ligt de focus op de bindweefsel laag die zich tussen de huid en de spieren bevindt, oftewel de superficial fascia. De massage zorgt ervoor dat de doorbloeding toeneemt, waardoor ontstekingen en verklevingen verminderen. De massage zelf kan enigszins onaangenaam of zelfs pijnlijk aanvoelen. De echte ontspanning merk je meestal pas na de massage.

Self Myofascia release

Self myofascia release staat eigenlijk voor zelf-massage van spieren en bindweefsel. Om jezelf te kunnen masseren bestaan er allerlei hulpmiddelen, zoals foam-rollers, massage ballen en massage stokken. Hiermee kan je voeten, benen, buik, rug, schouders, armen, nek en zelfs je gezicht masseren. Hierbij is het wel belangrijk dat je de juiste technieken toepast. Deze hulpmiddelen worden ook vaak bij yin yoga ingezet, dus bezoek een fijne les voordat je er thuis mee aan de slag gaat. Of volg een goede tutorial, zoals deze van dr. Ariele Foster: